ارز دیجیتال اسکم چیست؟ چگونه در دام آنها نیفتیم؟

رشد سریع و پذیرش گسترده ارز دیجیتال به فرصت‌های جدیدی برای کلاهبرداری منجر شده است تا از قربانیان ناآگاه سو استفاده کنند. بر اساس آمار جهانی، پروژه‌های ارز دیجیتال اسکم تنها در سال 2021، 14 میلیارد دلار کلاهبرداری کردند.

بر اساس پیش بینی تحلیل گران حوزه ارزهای دیجیتال، با توجه به اینکه فناوری Web 3 همچنان در حال رشد است، احتمالا کلاهبرداری ارز دیجیتال هم رو به افزایش خواهد بود. بنابراین همگام خرید و یا سرمایه گذاری در هریک از ارزهای دیجیتال، مهم است که مراقب کلاهبرداران باشید. در ادامه این مطلب، روش‌های تشخیص ارز دیجیتال اسکم و پرهیز از چنین پروژه‌هایی را به شما آموزش خواهیم داد.

چگونه ارز دیجیتال اسکم را تشخیص دهیم؟

برای شناسایی رمز ارز اسکم، به موارد زیر توجه داشته باشید:

• وعده و تضمین بازگشت سرمایه

در دنیای سرمایه گذاری، به هیچ عنوان و تحت هیچ شرایطی نمی‌توان بازده آنی را تضمین کرد. بنابراین اگر با پروژه رمز ارزی مواجه شدید که به شما وعده کسب درآمد و بازگشت سرمایه را داد، حتما باید به درستی عملکرد پروژه شک کنید.

• عدم ارائه وایت پیپر یا ارائه وایت پیپر به صورت ناقص

یکی از مهم‌ترین مواردی که در به رسمیت شناخته شدن یک پروژه ارز دیجیتال اسکم کمک می‌کند، ارائه وایت پیپر مستند و کامل است. در وایت پیپر ارز دیجیتال باید در مورد نحوه طراحی و عملکرد رمز ارز، توضیحات کاملی ارائه شود. اگر وایت پیپر یک پروژه ارز دیجیتال کامل نباشد و یا در دسترس افراد قرار نگیرد، به احتمال زیاد یکی از انواع ارز دیجیتال کلاهبرداری است.

• انجام فعالیت‌های بازاریابی بیش از اندازه

تمام پروژه‌های ارز دیجیتال برای معرفی رمز ارز و ویژگی‌های پروژه، از فعالیت‌های بازاریابی کمک می‌گیرند. اما گاهی اوقات، در پروژه‌های کلاهبرداری ارز دیجیتال، صاحبان پروژه برای معرفی از روش‌هایی مانند تبلیغات آنلاین، اینفلوئنسرها و تبلیغات آفلاین، بیش از اندازه استفاده می‌کنند. معمولاً این رفتار زمانی از صاحبان پروژه رمز ارز اسکم دیده می‌شود که قصد جذب سرمایه کلان در مدت زمان کوتاهی دارند. بنابراین اگر با تبلیغ رمزارز خاصی مواجه شدید که ادعاهای آن به نظر بدون پشتوانه و گزاف به نظر رسید، باید در مورد ارز دیجیتال بیشتر تحقیق کنید.

• عدم معرفی اعضای تیم

اگر قصد سرمایه گذاری در یکی از پروژه‌های ارز دیجیتال اسکم را دارید، بهتر است قبل از سرمایه گذاری با اعضای تیم و پشت صحنه پروژه تا حدی آشنایی داشته باشید. معمولا افرادی که در زمینه توسعه یک ارز دیجیتال فعالیت دارند، اطلاعات آنها در فضای وب و شبکه‌های اجتماعی به راحتی پیدا می‌شود. بنابراین اگر در رابطه با افراد توسعه دهنده یک پروژه اطلاعاتی ندارید، باید برای سرمایه گذاری در آن ارز کمی محتاط‌تر باشید.

• وعده پول رایگان

چه به صورت پول نقد و چه به صورت ارز دیجیتال، هر پروژه ارز دیجیتالی وعده پول رایگان می‌دهد احتمالا جعلی است.

• عدم ارائه نقشه راه ارز دیجیتال

هر پروژه ارز دیجیتال، در مورد اینکه نحوه پذیرش فناوری به کار برده شده در آینده چطور خواهد بود، از یک نمودار استفاده می‌کند. نقشه راه یا road map درواقع نسخه ساده‌تری از وایت پیپر است که استراتژی بلند مدت پروژه را به صورت خلاصه به تصویر می‌کشد. اگر نقشه راه غیرواقعی باشد یا وجود نداشته باشد، احتمالاً یک ارز دیجیتال اسکم است.

• کم بودن میزان نقدینگی ارز دیجیتال

برای اینکه بررسی کنید یک رمز ارز در دسته ارز اسکم قرار می‌گیرد یا نه، بررسی کنید که آیا رمز ارز در صرافی‌های متمرکز یا غیرمتمرکز فهرست شده است یا نه. به طور معمول، اگر یک پروژه ارز دیجیتال در تعداد کمی از صرافی‌های ارز دیجیتال فهرست شده باشد، احتمالا یک ارز دیجیتال اسکم است.

علاوه بر این، باید میزان نقدینگی ارز دیجیتال را هم بررسی کنید. نقدینگی کم معمولاً به این معنی است که یک پروژه رمزنگاری در حال ظهور است یا بسیار کم استفاده می‌شود. DEX Tools یک سایت عالی برای یافتن میزان نقدینگی استخرهای صرافی غیرمتمرکز است. با استفاده از این ابزار می‌تواند حجم تراکنش‌ها و تعداد آدرس‌های فعال در تعامل با قراردادهای هوشمند پروژه نیز اطلاعات ارزشمندی را در اختیار شما قرار می‌دهد.

• سایت اسکم

یکی از سریع‌ترین اقداماتی که برای تشخیص این که سایت اسکم هست یا نه، استفاده از ابزار who is است. شما از طریق آدرس دامنه و ابزار who is، می‌توانید اطلاعات زیادی در مورد سایت کسب کنید. اگر سایت پروژه ارز دیجیتال از نظر ویژگی‌های ظاهری وضعیت خوبی دارد، می‌توانید به مواردی مانند لینک‌های خروجی، بلاگ، صفحه درباره ما و … توجه کنید. لینک‌های خراب یا محتوای ضعیف و قدیمی می‌توانند به ما نشان دهند که تیم چقدر به برنامه‌های بلندمدت پروژه اهمیت می‌دهد.

• عدم پاسخگویی به سرمایه گذاران

اگر افرادی که در ارز دیجیتال اسکم سرمایه گذاری کرده‌اند، در مورد نحوه عملکرد ارز انتقاد یا مشکلی دارند و تیم توسعه دهنده نسبت به این موضوع پاسخگو نیست؛ احتمالا آینده ارز دیجیتال هم برایش مهم نخواهد بود. بنابراین برای اینکه متوجه شوید با رمزارز اسکم رو به رو هستید یا نه، می‌توانید به Reddit یا Twitter برای آگاهی از نظر کلی جامعه مراجعه کنید.

چگونه از خود در برابر کلاهبرداری‌های ارزهای دیجیتال محافظت کنیم؟

متاسفانه بسیاری از رمزارزهای اسکم، فعالیت به نظر حرفه‌ای یا قانع‌کننده‌ای دارند که تشخیص مشکل و ایراد پروژه را برای افراد مشکل می‌کند. در چنین شرایطی برای پرهیز از سرمایه گذاری در پروژه‌های کلاهبرداری ارز دیجیتال، به موارد زیر توجه داشته باشید:

• محافظت از کیف پول ارز دیجیتال

هر فردی برای سرمایه گذاری در ارزهای دیجیتال به یک کیف پول ارز دیجیتال با کلید خصوصی منحصر به فرد نیاز دارد. اگر یک پروژه سرمایه گذاری ارز دیجیتال در ازای پرداخت رمز ارز از شما کلید خصوصی کیف پولتان را درخواست کرد، به احتمال زیاد با یک پروژه ارز دیجیتال اسکم رو به رو هستید.

• انتخاب کیف پول قانونی و مناسب

اگر با کیف پولی که برای نگهداری سرمایه‌تان انتخاب کرده‌اید، آشنایی زیادی ندارید؛ بهتر است قبل از انتقال کل سرمایه به والت، ابتدا مقدار کمی را به کیف پول ارز دیجیتال تان انتقال دهید. به عنوان مثال کیف پول‌های نرم افزاری که عملکرد مشکوک و غیر قابل اعتمادی دارند؛ هنگام به روز رسانی با مشکلات متعددی مواجه می‌شوند. اگر شما هم در حال استفاده از چنین نرم افزازی هستید، بهتر است هرچه سریع‌تر رمز ارز خود را خارج کرده و برنامه را حذف کنید.

• تحت تاثیر تبلیغات شبکه‌های اجتماعی قرار نگرفتن

همانطور که پیش از این گفته شد، پروژه‌های ارز دیجیتال اسکم، معمولا برای جلب توجه افراد از شبکه‌های اجتماعی استفاده گسترده‌ای می‌کنند. در برخی موارد ممکن است از تصاویر غیرمجاز افراد مشهور یا افراد ثروتمند با سابقه برای ایجاد حس مشروعیت و فعالیت قانونی استفاده کنند. حتی در برخی موارد ممکن است وعده هدایا یا پول نقد رایگان بدهند. اگر با چنین تبلیغاتی رو به رو شدید، قبل از سرمایه گذاری کمی بیشتر تحقیق کنید.

• بررسی دامنه و URL سایت

نام دامنه وب‌سایت یا رسانه‌های اجتماعی را بررسی کنید تا مطمئن شوید که پول یا اطلاعاتی را برای کسی که به دروغ به عنوان یک فرد یا کسب‌وکار قانونی معرفی می‌شود، ارسال نمی‌کنید. مطمئن شوید که هیچ غلط املایی واضحی وجود ندارد و حساب کاربری در شبکه‌های اجتماعی تایید شده است و فعالیت دائمی دارد. برای اطمینان از این موضوع می‌توانید به ادمین شبکه اجتماعی پیام دهید و از او سوالات خود را برای اطمینان بیشتر بپرسید.

• برقراری ارتباط از طریق کانال‌های رسمی

اگر در رابطه با پروژه ارز دیجیتال سوالی دارید، حتما از طریق کانال‌های رسمی مانند ایمیل یا چت آنلاین با فرد مورد نظر ارتباط برقرار کنید. در برخی موارد، صاحبان رمز ارز اسکم، از طریق تماس تلفنی یا شبکه‌های اجتماعی تایید نشده و غیررسمی با افراد ارتباط برقرار کرده و پیشنهاد فروش ارز دیجیتال با قیمت بسیار کم را با آنها مطرح می‌کنند. بنابراین اگر از طریق یک کانال غیررسمی پیشنهاد جذابی در رابطه با یک رمز ارز ناشناخته گرفتید، به صحت موضوع شک کنید!

4 نمونه پروژه ارز دیجیتال اسکم

بسیاری از سرمایه گذاران نسبت به ارزهای دیجیتال محتاط هستند؛ زیرا این صنعت هنوز برای بسیاری ناآشنا است و تا حد زیادی نظارت قانونی بر آن وجود ندارد. در ادامه قصد داریم به 4 نمونه از کلاهبرداری‌هایی که از طریق ارز دیجیتال انجام می‌شود، اشاره کنیم. اگر با این نمونه کلاهبرداری‌ها آشنا باشید، احتمال دچار شدن به یکی از آنها کمتر خواهد شد.

1. کلاهبرداری‌های فیشینگ

   از زمانی که اینترنت وجود داشته، کلاهبرداری‌های فیشینگ هم وجود داشته‌اند. در این مدل کلاهبرداری یک هکر برای شما ایمیل یا لینکی ارسال و شما را به سایتی هدایت می‌کند تا دارایی شما را به سرقت ببرد.
   آریل زتلین جونز، دانشیار اقتصاد در دانشکده تجارت تپر در دانشگاه کارنگی ملون، می‌گوید که کلاهبرداری‌های فیشینگ ارز دیجیتال امروزی کیف پول‌های رمزنگاری و رمزهای عبور ذخیره شده در رایانه‌ها را سرقت می‌کنند. پس از سرقت دارایی، هکرها می‌توانند به ارز دیجیتال و توکن‌های غیرقابل تعویض یا NFT شما دسترسی پیدا کنند. بنابراین اگر می‌خواهید از این طریق از شما کلاهبرداری نکنند، هر لینکی را باز نکنید و وب‌سایت‌ها را از نظر رسمی و قانونی‌بودن، بررسی کنید.

2. طرح‌های سرمایه گذاری کلاهبرداری

   کلاهبرداری‌هایی که در این دسته قرار می‌گیرند، تفاوت زیادی با روش‌های کلاهبرداری قدیمی و سنتی ندارند. در این حالت، کلاهبرداران روش‌هایی برای کسب درآمد آسان پیشنهاد می‌دهند که عملا هیچ پشتوانه قانونی ندارند. به عنوان مثال اگر فردی از شما خواست که دارایی خود را در اختیار او قرار بدهید تا از طریق سرمایه گذاری در صندوق‌های خاص یا پلتفرم‌های جدید به سود برسید؛ باید کمی بیشتر مراقب باشید!

3. پروژه‌های ناشناخته

   به عنوان یک قانون کلی به خاطر داشته باشید که نباید در رمزارزهایی که اطلاعات زیادی در مورد پروژه آنها ندارید، سرمایه گذاری کنید. هنگام انتخاب یک پروژه، باید تفاوت بین انگیزه و قصد توسعه دهندگان آن را تشخیص دهید. فراموش نکنید پروژه‌هایی که شرایط پایداری ندارند هم به نوعی در این دسته قرار می‌گیرند. به عنوان مثال، پروژه‌هایی مانند Terra (LUNA)، سلسیوس (سلسیوس) و BlockFi، گرچه پروژه‌های کلاهبرداری نبودند، اما به دلیل وضعیت نابسامانی که داشتند، شکست خوردند. بنابراین تحقیق کردن در مورد محصولات جدید و افرادی که پشت آنها هستند گام مهمی برای جلوگیری از سرمایه گذاری در یک پروژه ناپایدار است.

4. میم کوین‌ها

   میم کوین‌ها نمونه دیگری از ارز دیجیتال اسکم هستند که از رمز ارزها الهام گرفته شدند؛ اما واقعاً یک شوخی در صنعت ارزهای دیجیتال هستند! معروف‌ترین نمونه از میم کوین‌ها، دوج کوین (DOGE) است که در سال 2021 افزایش قیمت زیادی داشت. البته، Doge coin برای کلاهبرداری اختراع نشده است.

5. برخی معتقدند که این رمزارز به عنوان راهی برای مسخره کردن بیتکوین (BTC) و سایر ارزهای دیجیتال ایجاد شد. اصلی‌ترین مشکل میم کوین‌ها این است که با هدف خاصی ایجاد نشده‌اند و قرار هم نیست که در دنیای واقعی کاربردی داشته باشند. متاسفانه در حال حاضر ترویج کمپین‌های تقلبی NFT در اینستاگرام به کلاهبرداران کمک کرده است تا با کلاهبرداری از کاربران ثروت زیادی به دست آورند.

مراقب ارز دیجیتال اسکم باشید!

در این مطلب به چند روش رایج برای تشخیص ارز دیجیتال اسکم اشاره کردیم. متاسفانه هدف اصلی پروژه‌های کلاهبرداری ارز دیجیتال، افرادی کم‌تجربه و ناآشنا با اصول و قوانین ارز دیجیتال هستند. بنابراین اگر شما هم در دسته تازه‌واردان به صنعت ارزهای دیجیتال قرار می‌گیرد، هنگام سرمایه گذاری و خرید ارزهای دیجیتال، به خوبی تحقیق کرده و مراقب کلاهبرداری‌های احتمالی باشید. لازم به ذکر است که این مقاله هیچ‌گونه توصیهٔ مالی و پیشنهاد خرید و فروش ارز دیجیتال یا رمز ارز خاصی نبوده و باید با تحقیق و بررسی‌های خودتان اقدام به سرمایه گذاری یا خرید و فروش در ارزهای دیجیتال نمایید.